İstanbul ve Ankara’da test yayınlarıyla geçtiğimiz yıl harekete geçilmesiyle, televizyon yayıncılığında yeni bir dönem başladı.
Türkiye'de son yıllarda iletişim altyapısındaki ilerleme, televizyon yayıncılığında da hızlı ve kapsamlı bir gelişmeye yol açtı. Ülkemizde televizyon yayıncılığının 38'inci yıldönümünde TRT, yayıncılıkta bir yeniliğe imza atarak, 3 Şubat 2006 tarihinden itibaren İstanbul ve Ankara'da deneme amaçlı Karasal Sayısal Televizyon yayınlarına başladı.
Karasal Sayısal Yayıncılık, analog yayınlardan daha kaliteli ses ve görüntü imkanı sağlıyor. Herhangi bir uydu anteni ve şifre çözücüye ihtiyaç duyulmayan Sayısal Karasal Televizyon yayınları, normal antenlerle herkese daha ucuz ve kaliteli yayın alabilme imkanı sağlıyor.
Ülkemizde sayısal karasal radyo ve televizyon yayıncılığı konusunda başlatılan T-DAB ve DVB-T uygulamalarının, alınan kararlar ve gelişmeler çerçevesinde değerlendirilerek uygun görülenlerin deneme yayını ve düzenli yayınlara geçişlerinin sağlanması, Karasal Sayısal Yayıncılık adına yapılan en büyük adımlardan biri. Böylelikle Büyükşehirlerdeki anten kirliliği de ortadan kalkarak, frekansların daha etkin ve verimli kullanılmasını sağlayacak bu yeni sayısal sistem ile ayrıca frekans kirliliği de önlemiş olacak.
Türkiye’de sayısala geçiş süreci
Türkiye’de DVB standartlarının kullanımı için 2004 yılında onay veren Telekomünikasyon Kurumu, 2006 yılının Şubat ayından itibaren karasal sayısal yayına geçişe ilk adımı atmış oldu. TRT tarafından Ankara ve İstanbul’da deneme yayınlarıyla birlikte ilk kez kullanılmaya başlanan karasal sayısal yayın, tam anlamıyla tüm ülkede 10 yıl süreceği ön görülen geçiş süreciyle üç seviyede gerçekleşecek; Test, simulcast ve analog yayın kapatılarak dijital yayına geçilmesi.
Birkaç aşamadan oluşan bu süreç içersinde izleyiciler, başlangıçta evdeki alıcılarından analog ve sayısal karasal yayınları birlikte takip edebilecek. Ardından sayısal karasal yayını alma oranının yüzde 80'lerin üzerine çıktığı tespit edildiğinde analog yayınların kapatılması için bir süre verilecek. O zamana kadar analog ve dijital yayın birlikte devam edecek ve bu süre içinde izleyiciler cihazlarında gerekli modifikasyonları tamamlayabilecek. İzleyiciler, sayısal ve analog yayınları birlikte verebilen bir televizyon satın alabileceği gibi televizyonuna bir set üstü sistem ekleyerek de yayınları seyretme imkanına sahip olacak.
Karasal sayısal yayının analog yayına göre avantajları, ''hizmette çeşitlilik, ses ve görüntüdeki kalite üstünlüğü, iletilecek verinin erişim hızı ve çeşitliliği, verinin uzak mesafelere daha güvenli iletimi ve hareket halinde alış ve frekans spektrumunun daha verimli kullanılması ve daha fazla kanal imkanı sağlaması'' olarak sıralanıyor. Karasal sayısal yayına geçilmesi ilk etapta planlanan 10 il ise Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Samsun, Trabzon, Diyarbakır, Gaziantep, Adana ve Konya olarak düşünülüyor.
Türkiye, sayısal yayın konusunda Avrupa'nın gerisinde. Hukuksal düzenlemelerin hızla yol alması ve teknolojik altyapının bir an önce tamamlanması ile üç büyük kentimiz İstanbul, Ankara ve İzmir, Avrupa’nın büyük metropolleriyle birlikte aynı anda tam karasal sayısal yayına geçmiş olacağı tahmin ediliyor.
DVB-T ile her yerde netlik
Sayısal yayıncılığın bu kadar geç kalmasının başlıca nedenlerinden en önemlisi, işin teknik zorluklarının aşılamamış olması idi. Fakat günümüzde, yakın bir zaman içersinde hepsi halloldu. İkinci aşamaya gelindiğinde ise, masanın iki tarafında yer alan yayıncılar ve izleyiciler arasında çözümlenmesi gerekiyordu. Televizyon kanalları ve diğer yayıncılar, sayısal televizyon yayınlarına başlamak için izleyicilerinin donanımlarıyla birlikte yeterli kitleyi oluşturacak sayıya gelmesini beklerken, diğer taraftan izleyiciler ise sayısal televizyon alıcısı satın almak için sayısal yayınların izlemeye değecek yeterli sayıya ulaşmasını görmek istiyorlardı. Hem de böylece alıcıların fiyatları da düşecek idi. Tabii bir de masanın ayaklarını da işin içine katmak gerek. Sayısal televizyon alıcısının üretici firmaları da, müşterilerden gelen alıcı talepleri yeterli olmayınca, imalat için çok fazla heyecan duymadılar.
Tüm bu zorlukların aşılmasında yardımcı olan en büyük faktör ise yine teknik zorunluluktan doğmuş oldu. Çünkü her geçen gün televizyon kanallarına hızla yenileri eklenmekte, bu rağmen yeterli sayıda ayrılacak kanal ve bölgelerde alan için yer ya kalmamış ya da seri biçimde tükeniyordu. Herkesi memnun etmek için tek çözüm görünüyordu: Karasal Sayısal Yayıncılık.
Sayısal video yayınları
Uydu, kablo, karasal yayınlar ve araç gereç için “DVB: Digital Video Broadcast” teknolojisi küresel yayınların ayrılmaz parçası olan küresel bir standart artık. Gelecekte vazgeçilmez bir standart olacağına dair örnek vermek gerekirse; Analog televizyon vericilerinde 5kw ile dağıtılan yayını DVB karasal “DVB-T” standardının 1kw gibi hızla aynı bölgeye iletim yapabiliyor olması.
Analog görüntünün sayısal olarak dönüştürülmesi ve iletilmesi için analog işarete sahip gelen veriler, örnekleme basamaklama ve kodlama olarak üç aşamalı biçimde üretilir. Kodlanan sayısal işaretin kablo veya uzaydan iletilmesi için bir sayısal modülasyon (kipleme) işleminden geçmesi gerekmektedir. Bu aşamada pek çok çeşit sayısal modülasyon kullanabilme olanağı bulunuyor olsa da, Avrupa’daki sayısal yayınların DVD standardının üç farklı modülasyon biçimi kullanılıyor. Hepsinde de MPEG-2 görüntü sıkıştırma tekniği geçer görülmüştür. Bu modülasyon biçimlerinden, DVB-T yerel yayınlarda “COFDM” Kodlu Dikey Frekans Bölümlemeli Modülasyon, DVB-S uydu yayınlarında “QPSK” 90 Derecelik Faz Ötelemeli Anahtarlama, DVB-C kablo yayınlarında ise “QAM” 90 Derecelik Genlik Modülasyonu, Avrupa’da kullanılan üç standart.
Sayısal yayında görüntü formatları
Sayısal TV yayınlarına görüntü sıkıştırma yöntemi olarak MPEG2 standardı kabul ediliyorsa da, görüntü kalitesi ve yayın yapılan ülkelerin durumlarına göre farklı formatların da geçerli olduğunu görüyoruz. Genel standartların ışığında, görüntü kalitesine göre HDTV-Yüksek Çözünürlük ve SDTV-Standart Çözünürlük, ülkelere göre de 50 Hz ve 60 Hz şeklinde dört format olarak kategori edebiliriz.
Yüksek çözünürlüklü görüntüleri, net ve neredeyse kayıpsız olarak izlemeyi mümkün kılan sıkıştırma tekniği olan H.264, sayısal video işleme olarak MPEG2 standardından daha üstün özelliklere sahip.
Sayısal görüntü formatları
50Hz HDTV | 50Hz SDTV | 60Hz HDTV | 60Hz SDTV | |
Benek x Satır | 1920x1080 1280x720 | 720x576 544,480,352x576 | 1920x1080 1280x720 | 704x480 640x480 |
En:Boy | 16:9 | 16:9,4:3 | 16:9 | 16:9,4:3 |
Tarama | Sürekli (P)Geçmeli (I) | Sürekli (P) Geçmeli (I) | Sürekli (P)Geçmeli (I) | Sürekli (P)Geçmeli (I) |
Çerçeve/s
| 50I, 25P 50P, 25P | 50I, 50P, 25P 50I, 25P | 60I, 30P, 24P 60P, 30P, 24P | 60I, 60P, 30P, 24P 60I, 60P, 30P, 24P |
Bu standartların sayesinde bugüne dek alıştığımız, ister analog ister uydu yayını olsun kablo ile bağladığımız televizyon veya diğer görüntüleme cihazları artık bağımsızlıklarını ilan ediyorlar. Karasal Sayısal Yayında kablo bağlantısına gerek yok. Boyutları küçücük olan bir antenin aracılığıyla, sayısal televizyon yayınını evininizin istediğiniz odasında akışkan biçimde alabilmenizi sağlıyor.
Karasal Sayısal Yayın’ın izleyicisine sağladığı avantaj sadece bununla sınırlı değil elbette. Hareket halinde iken anten vasıtasıyla televizyon yayınlarını alabilmeye devam etmesi, üstelik taşıma araçlarında tamamen hareketli olun her şekilde yayın sinyallerini akıcı ve net biçimde almaya devam edebiliyorsunuz. Yani siz yer değiştirdikçe, ekranınızdaki kanallar hiç değişmiyor.
Sayısal yayıncılık, analog yayınlardan bildiğimiz ekstra veri iletimiyle aynı mantıktan yola çıkarak kendi ekstralarını da zamanla arttıracak. Halen izlediğimiz kablolu analog yayınlarla birlikte gelen teletext aslında yayınla gönderilen ilave bir veri paketi. DVB-T yani karasal sayısal yayınlarda televizyon yayınıyla birlikte radyo kanalları da iletilebiliyor. Hatta tam anlamıyla sayısal radyo olabilmeleri için de Dolby Digital ses özelliği de yakın gelecekte bizi bekliyor.
Philips Cineos LCD TV
Philips’in, Pixel Plus 3 HD ve Ambilight teknolojilerini barındıran Cineos model geniş düz ekran LCD televizyonları, entegre dijital DVB-T alıcısı ile birlikte geliyor. Sayısal yayınları izlemek ya da kaydetmek için Dijital Global TV'lere ulaşabilmenizi sağlayan, dahili DVB-T alıcısı bulunan Cineos LCD televizyonları ile ek dijital uydu alıcısına ve hatta ek kablolara ihtiyaç duymuyorsunuz.
Yüksek çözünürlüklü LCD WXGA ekrandan HDTV sinyallerinin yüksek kalitede görüntülenmesi için HD teknolojisine hazır 50 ve 60 Hz'de 720p ve 1080i sinyaller görüntüleyebilen televizyonlar, en canlı ve keskin HDTV görüntüleri için Pixel Plus 3 HD, hareket netliği için de Clear LCD ile 3 ms tepki süresine sahipler.
Güçlü derin baslar için kompakt lambda/4 subwoofer teknolojisi, anında multimedya oynatmak için USB ve Bellek Kartı yuvası ve dijital yüksek çözünürlüklü bağlantı için çift HDMI girişleri bulunan Philips Cineos Flat LCD televizyonların sunduğu inanılmaz izleme deneyiminin keyfini çıkarın.
FlyDVB Trio Cardbus
Dizüstü bilgisayarları için tasarlanmış üçlü alıcılı TV kartı FlyDVB Trio Cardbus, DVB-T, DVB-S ve analog TV yayınlarını ve analog video yakalamada dahil olmak üzere hepsini bir üründe topluyor. Mükemmel görüntü kalitesiyle DVB-T yayınlarından veya DVB-S uydu yayınlarını bu kart sayesinde seyredebiliyorsunuz. Favori analog kanallarınızı da tüm dünyayla uyumlu silikon tuner alıcısıyla Analog TV'den izleyebileceksiniz. Cihaz üzerinde bulunan girişleri bir VCR aygıtına veya film kaydediciye kolayca bağlayarak evdeki videolarınızı kolayca dijital formata çevirmenizi de sağlıyor.
Pinnacle PCTV Hybrid Pro Stick
hem pratik çözüm sunan donanımıyla, hem de yazılım olarak dizüstü bilgisayarlar için ideal olan Pinnacle USB Hybrid, DVB-T yayınlarının yanında analog yayın desteği de bulunuyor. Bugünün analog yayınlarını izlerken, yarının sayısal karasal yayınlarına kolayca geçmenizi sağlayacak.
MediaCenter yazılımıyla gelen Pinnacle PCTV Hybrid Pro Stick, kısa zamanda kolayca bağlantı kurmanıza yardımcı olurken, birlikte gelen işlevsel uzaktan kumanda vasıtasıyla tüm özelliklerine erişmenizi de sağlıyor.
Dreambox DM-600 PVR
250 MHz PowerPC İşlemciye sahip, Linux işletim sistemli DreamBox DM600 PVR, PAL G/ 25 Hz standardında, 4:3 / 16:9 video formatlarını destekliyor.
MPEG-2 ve MPEG-1 formatları ve NIMs DVB-S, DVB-C, DVB-T standartlarıyla uyumlu. Tak-Çalıştır-Tuner sistemi bulunan cihaz 32 MByte Flash, toplamda 96 MB RAM kapasitesi ile dahili IDE UDMA66 bağlantı birimini içeriyor.
Smartcard okuyuculu DreamBox DM600 MPEG-1 & MPEG-2 katman I ve II Dual, stereo ses modu ses formatları, opsiyonel S/PDIF ses çıkış, FBAS 1 Vss +/- 0.3 dB on 75 Ohm giriş değerlerine ve TV-Scart, FBAS,RGB,S-Video görüntü çıkışlarına sahip.
10/100 Mbit’lik ethernet bilgisayar bağlantısı aracılığıyla ağ üzerinden yazılım yenileyebilir, içerisine 2'5 inç sabit disk takıp, kişisel medya oynatıcınızı oluşturabilirsiniz.
Vantage X111S CAS
Uydu alıcılar, Türkiye'nin en yoğun olarak televizyon izlemek için kullandığı yöntem. Bu sektörde Vantage markası ile yer alan Koyuncu Elektronik'in yeni ürünü %100 Kore dizaynı ve üretiminde, ST5518 yongalı, Samsung Tuner donanıma sahip Vantage X111S CAS alıcı, Digital MPEG-2 & DVB ile tam uyumlu.
Viaccess, Irdeto, CryptoWorks gibi değişik algoritmalar ile şifrelenen kanalları izlemenizi sağlayan Smart Card girişi sayesinde, Digiturk dahil binlerce yayın izlenebilir. Gelişmiş Program Rehberi “EPG”, hatırlatma fonksiyonları, OSD teletext desteği ile 4000 kanal kapasitesine sahip.
S/PDIF Çıkışı ile dijital ses imkanı tanıyan Vantage X111S CAS ile ayrıca cihazdan cihaza, bilgisayardan cihaza ve cihazdan bilgisayara yazılım ve kanal bilgisi transferi mümkün.
Seda İrengü Özmen / Home & Technology Temmuz 2007
Makale / Teknofokus